مدیریت اختلافات والدین در حضور فرزندان

بابا !مامان! دعوا نکنید

وجود رابطه سالم میان همسران، اصل اساسی و مهم تربیت است و ناسازگاری این دو رکن خانواده، تأثیرات نامطلوب بسیاری بر شخصیت فرزندان خواهد داشت. از این‌رو، والدین حساس به تربیت فرزندان باید نگاهی دوباره به نوع ارتباط خود با همسرشان انداخته و اگر در روابط خود اختلالی می‌بینند به فکر چاره باشند.

 اختلافات والدین چه تأثیراتی بر فرزندان خواهد داشت؟

از آنجا که پایگاه اصلی امنیت روانی در کودکان، والدین‌اند، در هنگام وجود اختلاف و مشاجره میان والدین، کودک دچار نوعی تعارض شناختی می‌شود. او‌ نمی‌داند در جریان اختلافات به چه کسی باید پناه ببرد؟ چه کسی خوب است ؟ آدم بد. دعوا کیست؟ چه کسی مقصر است؟ و.... همین مسئــله کودک را دچار تعارض کرده و این تضاد درونی در ‌دراز‌مدت روی ارتباطات آینده وی بسیار تأثیرگذار خواهد بود. 

افت تحصیلی یکی از پیامدهای مهم نزاع‌های مداوم والدین است. بعد از مشاجره والدین، تمرکز کودک به‌شدت کاهش می‌یابد و کودک در مدرسه برای یادگیری تمرکز کافی ندارد و هنوز ذهنش مشغول دعوای پدر و مادر در منزل است.

زمانی که والدین به سردی با یکدیگر برخورد می‌کنند و در سکوت به رفتار خصمانه ادامه می‌دهند، کودکان احساس ترس، پریشانی و اضطراب می‌کنند و وجود این اختلاف را درک می‌کنند.

 مشاجرات والدین روی الگوی خواب کودکان نیز مؤثر است. مشاجرات والدین، خواب آرام را از کودکان می‌گیرد. همین امر موجب زودرنجی و بهانه‌جویی کودک در طول روز خواهد شد.

کودکانی که در شرایط خانوادگی پرمشاجره رشد می‌کنند، بیشتر از دیگران در جامعه رفتارهای ناسازگارانه از خود نشان می‌دهند. دانشمندانی که در زمینه نظریه «وراثت اجتماعی خشونت خانگی» تحقیق کرده‌اند، معتقدند کسانی که شاهد خشونت و مشاجرات والدین خود بوده‌اند، دو برابر بیشتر از سایرین با همسران آینده خود دچار مشکل رفتاری می‌شوند. مشاجرات والدین در دختران به دلیل بالا بودن هیجان‌پذیری، به اختلالات نوروتیک، از جمله ناخن جویدن  و در پسران موجب بروز رفتارهای ضد‌اجتماعی می‌شود.

الگوسازی از رفتار والدین پدیده رشدی است که اگر دعوا کانون آن باشد تأثیرات بسیار مخربی خواهد داشت. فراموش نکنیم که والدین همیشـه برترین الگوی فرزندان هستند و فرزندان به طور مستقیم یا غیر‌مستقیم در زندگی حال یا آینده خود از رفتار آنان تقلید می‌کنند، پس باید الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشیم.

کودکان در اثر مشاجرات والدین، غمگین، مشوش، پرخاشگر، لجباز و دارای مشکلات ارتبـــاطی با همسالان خواهند شد.

لازم نیست که کودک حتماً شاهد نزاع والدین باشد تا روی او تأثیر گذارد، بلکه کودکان نسبت به محیط احساسی حاکم بر خانه بسیار حساس‌اند و به آسانی وجود تنش را درک می‌کنند.

 در هنگام اختلاف با همسرتان چه‌کارهایی نکنید؟ 

v     فرزندان را هرگز در موقعیتی قرار ندهید که مجبور شوند از یکی از والدین جانبداری کنند.

v     از فرزندان خود به‌عنوان وسیله‌ای برای مجبور کردن همسر خود به پذیرش خواسته‌هایتان استفاده نکنید.

v     هرگز فرزندان را به‌خاطر دعوای خود سرزنش نکنید. حتی اگر موضوع دعوا کودک شما باشد.

v     فرزندان را درجایگاه قاضی برای اختلافات خود قرار ندهید.

v     فرزندان را وسیله انتقال پیام خود به همسرتان نکنید.

v     در هنگام مشاجرات همسر خود را تهدید به ترک منزل نکنید، زیرا بیش از اینکه تأثیری در رفتار همسر شما داشته باشد، آرامش و امنیت روانی کودک شما را به‌خطر می‌اندازد.

  در هنگام اختلاف با همسرتان بهتر است چه اقداماتی انجام دهید؟

v     هر گاه احساس می‌کنید صحبت شما به مشاجره کشیده می‌شود، کودکان را از حضور در آن مکان منع کنید.

v     هر کدام از والدین باید متعهد باشند که برای حفظ آرامش خانواده گذشت داشته باشند و هیجانات خود را کنترل کنند.

v     والدین باید ملزم شوند که به جهت رشد و سلامت خانواده و فرزندان، مهارت‌های ارتباط مؤثر را یاد بگیرند.

v     برای شنیدن و پذیرش احساسات کودک و نگرانی‌هایش درباره این مشاجرات، زمانی را اختصاص دهید.

v     تقویت رابطه با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها موجب می‌شود تا کودکان در هنگام مشاجرات والدین آسیب کمتری ببیند. پس به‌جای اینکه همسر را مجبور به ترک ارتباط با خانواده‌اش کنید، این روابط را تقویت کنید.

v     به فرزندانتان اطمینان دهید که آنها را دوست دارید و مسئله خود را با همسرتان  حل خواهید کرد.

v     به‌رغم اختلاف نظر و مشاجرات موجود در سایر زمینه‌ها، برای انجام مسائل مربوط به فرزندان (وظایف پدری و مادری) با هم همکاری کنید.

مرضیه اسماعیلیان، مرکز مشاوره کیمیا